Çiçek balı, bal üretiminde nektar kaynağını çiçeklerden alan bal çeşididir. Ballar, nektar kaynağına göre tüm dünyada yüzlerce hatta binlerce farklı çeşide ayrılırlar. Ülkemizde ise en yaygın olarak çiçek balı, çam balı ve kestane balı üretilir. Bunun nedeni ülkemizin iklim ve bitki örtüsü çeşitliliğinin bu ağaç ve bitkilerin yetişmesine uygun olmasıdır. Unutulmamalıdır ki arılar hangi çiçek veya bitkiye ulaşabilirlerse o çiçeğin flora özelliklerini ballarına yansıtacaklardır. Örneğin çam balı; çam ağaçlarının yoğun olarak görüldüğü Akdeniz İklim’inde Antalya, Muğla, Çanakkale, Mersin, Aydın gibi bölgelerinde üretilebilir. Buralarda yetişen çam ağaçlarında koşnilli ismi verilen bir tür böcek yaşar. Bu böceğin reçine benzeri salgısının bal arıları tarafından toplanmasıyla çam balı üretilir. Bilindiği gibi, kestane balı üretimi için ise kestane ağaçları açısından çok zengin bir coğrafya gerekmektedir. Bu nedenle en iyi kestane balı, kestane ağaçlarının yoğun olarak bulunduğu Karadeniz İklimi’nin hakim olduğu bölgelerde elde edilir. Özellikle Kastamonu, Artvin, Ardahan, Rize bölgelerinde üretilen kestane balı oldukça kaliteli ve yoğun bir kestane polenine sahip olur.
Çiçek ballarının nerede üretildiğine bakacak olursak daha geniş bir bölgeden bahsedebiliriz. Çiçek balı, ülkemizde ve dünyada en çok üretilen bal çeşididir. Dünya genelinde yüzlerce hatta binlerce farklı bitki örtüsü ve coğrafya vardır. Bu nedenle çiçek balı da bin bir farklı çeşittir. Bünyesinde Kaçkar Dağları’nın zengin florası, İkizdere Vadisi,Anzer Yaylasıve Bayburt Yaylası’nın eşsiz çiçek yapısını barındıran Rize ve Bayburt, kaliteli ve ilaçlık balın başkenti olarak kabul edilmektedir. Anzer ve Bayburt yaylaları binlerce yıllık geçmişi ve verimli topraklarıyla dünya genelinde nadir bulunan bitkilere ve özel çiçek florasına ev sahipliği yapmaktadır. Bu bitkilere endemik ve relikt bitkiler denir. Özellikle dağlarda, yüksek rakımlı yaylarda dünyanın başka hiç bir yerinde yetişmeyen çok kıymetli bitkiler yetişmektedir. Bu değerli bitkiler çiçek ballarının kalitesini belirlemekte ve çiçek ballarının çok değerli olmasını sağlamaktadır.
Ülkemiz özelinde baktığımız zaman ise Bayburt ili, bu konuda arıcılık mesleğinin hem geçim kaynağı olduğu hem de mesleğe uygun florası bulunduğundan çok avantajlı bir konumda bulunmaktadır.
Bal üretimi için en önemli faktörlerin başında arı cinsi ve bitki çeşitliliği gelir. Ülkemiz doğal bal çeşitleri üretimi için endemik bitki türlerini bir arada bulunduran zengin floraya sahiptir. Çiçek balı, işçi arı tarafından bitkilerin çiçekli kısımlarından salgılanan nektarların toplanmasıyla elde edilir. Bal çeşitleri açısından en çok bilinen türleri kestane balı, karakovan petek balı, petekli bal, çam balı, lavanta balı, çiçek balı, sedir balı, yayla balı, keçiboynuzu balı olarak sıralayabiliriz.
Ballar, sağlıklı besin kaynaklarından biri olarak yüzyıllardır insanlar tarafından kullanılıyor. Hem doğal bir kaynak olması hem de sağlığa olumlu etkileri ile vazgeçilmez yiyeceklerden biridir. Sadece kahvaltıda veya öğünlerde kullanılmayıp bağışıklık güçlendirici gıda olarak da tüketebilirsiniz. Damak zevkinize göre petek bal veya süzme bal tercih edebilirsiniz.
Bayburt ili Buğdaylı Köyünde elde edilen balda Türk Gıda Kodeksi’ne göre akredite laboratuvarlarda ; Bal Saflık Analizi ,Şeker Bileşenleri Analizi ,Prolin Analizi ,Diastaz Analizi ,Hidroxymethyl Furfural (HMF) Analizi ,Polen Sayımı ,Polen Tür Tayini ,Nişasta Sayımı ,Naftalin Kalıntı Analizi ,Nem Analizi ,Serbest Asitlik ,Elektriksel İletkenlik ,pH Tayini ve 327 etken pestisit analizleri yaptırılmıştır.
Karakovan ve Petekli Ballar
Süzeme ballara göre vitamin ve polen değeri daha yüksektir. Karakovan temel petek kullanmadan arının kendi yaptığı gerçek petekten oluşur. Karakovan balı üretimi zordur ve sınırlı miktarlarda mahsül elde edilir. Baharın ilk çiçeklenme döneminde yüksek rakımlı yaylalarda üretilir. Karakovan balı petek gözlerini dolduran sırla kaplı olup bütün halinde satılır. İçerisinde temel petek bulunmayan %100 ‘nü arıların yaptığı petek ballar, Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne göre karakovan petek balı olarak isimlendirilir. Normal petekli balların merkezinde biraz kalın bir mum tabakası olur.
Arıların Cinsi
Dünyada 24 farklı arı ırkı tanımlanmıştır fakat bunlardan yalnızca bazıları bal üretimi açısından değere sahiptir. En verimli arı cinsleri Kafkas ve Karniyol cinsi arılardır. Bu arı ırkları; çalışkanlık, hastalıklara karşı dayanıklılık, uysallık gibi özellikleriyle diğerlerinden ayrılır. Ayrıca kanatlarının daha büyük ve dayanıklı olması, hortumlarının daha uzun olması gibi özellikleri sayesinde diğer arı cinlerinin uçamadığı noktalara uçar, bal alamadığı bitkilerden bile bal ve polen alabilirler. Ayrıca hastalıklara karşı daha dayanıklı olan bu türler dışardan verilecek antibiyotik gibi ilaç takviyelerine de daha az ihtiyaç duyarlar. Böylece çok daha kaliteli ve doğal ballar üretebilirler.
